PRAWO I NIEPEŁNOSPRAWNI styczeń 2024

Renta socjalna zostanie zrównana z najniższą pensją

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 29 stycznia 2024 r.

Czytamy:
"Jest zielone światło ze strony rządu na podniesienie renty socjalnej, tak aby wynosiła tyle, co minimalne wynagrodzenie za pracę. W efekcie wzrośnie do 4300 zł miesięcznie - donosi Dziennik Gazeta Prawna.
Taka zapowiedź padła ze strony premiera Donalda Tuska w trakcie pierwszego czytania projektu nowelizacji ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2194). Trafił on do Sejmu w ramach obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej w marcu ub.r., ale posłowie poprzedniej kadencji w ogóle się nim nie zajęli. Jednak w związku z tym, że projekty obywatelskie nie podlegają zasadzie dyskontynuacji, prace nad nim zostały rozpoczęte przez nową większość parlamentarną.
Projekt przewiduje zmianę art. 6 ustawy, który określa wysokość renty socjalnej. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami jest to 100 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Natomiast obywatelska propozycja zakłada, że renta socjalna ma stanowić 100 proc. najniższego wynagrodzenia za pracę. Ponieważ najniższa renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi teraz 1588,44 zł, a minimalna pensja 4242 zł, a od lipca wzrośnie do 4300 zł, to uchwalenie obywatelskiego projektu spowodowałoby wzrost renty socjalnej o 170 proc.
Decyzją posłów projekt został skierowany do dalszych prac w komisji polityki społecznej i rodziny. Co istotne, jeśli zostanie uchwalony w proponowanym kształcie, będzie miał wpływ również na wysokość wprowadzonego od 1 stycznia br. świadczenia wspierającego. Jego kwota jest bowiem powiązana właśnie z tym, ile wynosi renta socjalna. Co do zasady świadczenie wspierające stanowi od 40 proc. do 220 proc. renty socjalnej".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 29 stycznia 2024 r.
autor: Michalina Topolewska, oprac.: GR

***

Będą wyrównania i wypłaty zaległych świadczeń

Grzegorz Rodziewicz , oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 18 stycznia 2024r.

Informacja zainteresuje wielu Czytelników:
"W związku z wydłużeniem okresu ważności orzeczeń o niepełnosprawności lub jej stopniu zmianie podlegają nie tylko obowiązujące decyzje w sprawie świadczeń uzależnionych od ich posiadania, lecz także te, które wygasły po 5 sierpnia 2023 r. - czytamy w Dzienniku Gazecie Prawnej.
Zgodnie z przepisami ustawy z 19 grudnia 2023 r. o szczególnych rozwiązaniach służących zachowaniu ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności lub jej stopniu (Dz.U. poz. 2768) do 30 września tego roku aktualne będą dwie grupy dokumentów. Pierwszą z nich są tzw. orzeczenia covidowe, które podlegały wydłużeniu na podstawie przepisów specustawy covidowej i pierwotnie miały być wygaszane w trzech terminach (31 grudnia 2023 r., 31 marca i 30 września br.) na podstawie art. 23 ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochro- nie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 852 ze zm.). Natomiast drugą grupę stanowią orzeczenia, których ważność upłynęła po 5 sierpnia ub.r. - wtedy bowiem przestały obowiązywać przepisy specustawy covidowej umożliwiające ich automatyczne wydłużenie. Co istotne, do utraty ważności orzeczenia należącego do pierwszej lub drugiej grupy może dojść wcześniej - z dniem, gdy zacznie obowiązywać nowy dokument potwierdzający dysfunkcję zdrowotną.
Jednocześnie art. 4 ustawy z 19 grudnia 2023 r. obliguje gminy do zmiany z urzędu decyzji, którymi zostało przyznane prawo do świadczeń uzależnionych od legitymowania się ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności lub jej stopniu, w zakresie czasu, na jaki przysługują. Ma się to odbywać w maksymalnie uproszczonej procedurze, bez uwzględniania art. 10 oraz 61 ust. 4 kodeksu postępowania administracyjnego, które zakładają czynny udział strony w postępowaniu oraz wymóg zawiadomienia jej o jego wszczęciu.
Problem w tym, że część decyzji w sprawach świadczeń przestała być realizowana. Chodzi o decyzje dla osób, których orzeczenia zaczęły wygasać od 6 sierpnia 2023 r., a które nie wystąpiły o nowy dokument albo to zrobiły, ale ze względu na długi okres oczekiwania na jego wydanie (w niektórych powiatowych zespołach ds. orzekania sięga on kilku miesięcy) wciąż go nie otrzymały. W efekcie uzyskiwały one świadczenia np. do końca października lub listopada ub.r., w zależności od tego, kiedy upływał termin ważności ich orzeczenia. W związku z tym urzędnicy zaczęli się zastanawiać, czy te decyzje, których w praktyce nie ma już w obrocie prawnym, również należy zmieniać.
MRPiPS skierowane do urzędników zajmujących się świadczeniami pismo. Ministerstwo rekomenduje w nim, aby wykonując obowiązek wynikający z art. 4 ustawy z 19 grudnia 2023 r., sporządzić listy. Pierwsza z nich powinna obejmować osoby, których decyzje w sprawie świadczeń zostały wydane na podstawie przepisów ustawy z 9 marca ub.r., czyli do 31 grudnia 2023 r., 31 marca i 30 września br. (te decyzje były już wcześniej zmieniane z urzędu na jeden z tych trzech terminów, w jakich miały zachować ważność orzeczenia covidowe). Natomiast na drugiej liście znajdą się osoby, którym w okresie od 6 sierpnia 2023 r. do 29 września br. wygasło lub wygaśnie prawo do świadczeń. Po przeprowadzeniu tych ustaleń gminy powinny zmienić ich decyzje, a w przypadku części z nich będzie to oznaczać ustalenie prawa do świadczeń wstecz.
Resort podkreśla, że nie ma żadnych ograniczeń, które uniemożliwiałyby organowi właściwemu dokonać przedłużenia prawa do określonego świadczenia w sytuacji, gdy upłynął już wskazany w zmienianej decyzji okres, na który dane świadczenie było w niej przyznane. Podaje przy tym przykład mężczyzny, który miał orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności ważne do 31 października 2023 r. i do tego dnia miał przyznany zasiłek pielęgnacyjny. W tym przypadku zmiana decyzji z urzędu będzie polegać na wydłużeniu czasu jego pobierania od 1 listopada 2023 r. do 30 września tego roku. Ponadto będzie ona wymagać wypłacenia wyrównania zasiłku pielęgnacyjnego za listopad i grudzień ub.r. MRPiPS dodaje też, że niedopuszczalne jest odmawianie przedłużenia decyzji z urzędu w opisanej procedurze i zobowiązywania osób do złożenia kolejnego wniosku o dane świadczenie".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 18 stycznia 2024 r.
autor: Michalina Topolewska, oprac.: GR
-
***

Wzrośnie dodatek pielęgnacyjny. Dwie grupy skorzystają

Autor: oprac. JKB
Źródło: gazeta.pl, ZUS
Opublikowano: 09 stycznia 2024

Czytamy:
"W 2024 roku zmianie ulegnie kwota dodatku pielęgnacyjnego. Waloryzacja spowoduje wzrost tego świadczenia - od 1 marca wyniesie ponad 324 zł.
Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie po ukończeniu 75 roku i jest on wypłacany przez ZUS do emerytury lub renty. Świadczenie przysługuje także osobie całkowicie niezdolnej do pracy oraz do samodzielnej egzystencji i osoba ta nie musi mieć ukończonego 75 roku życia.
Obecnie dodatek ten wynosi 294,39 złotych, ale już od 1 marca wzrośnie do 324,39 złotych".

***

Świadczenie dla osób wymagających wsparcia

Rzeczpospolita z dnia 02.01.2024 roku
Katarzyna Wójcik

Czytamy:
"Najpierw niepełnosprawni powinni wystąpić o ustalenie tzw. poziomu potrzeby wsparcia, a potem zadecydować, czy warto przejść na nowe świadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Świadczenie wspierające jest nową formą pomocy, o którą mogą się ubiegać pełnoletnie osoby z niepełnosprawnościami. Jest to rozwiązanie skierowane bezpośrednio do nich, nie do ich opiekunów. To osoba z niepełnosprawnością ma decydować, jak wykorzysta wypłacone środki.
Świadczenie wspierające przysługuje bez względu na dochody. Prawo do niego uzależnione jest od uzyskania przez osobę z niepełnosprawnością decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.
Aby otrzymać świadczenie, trzeba będzie uzyskać od 70 do 100 punktów. Wniosek o wydanie takiej decyzji można złożyć do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności od początku stycznia. Dwóch specjalistów ustali, jak dużego wsparcia wymaga osoba z niepełnosprawnościami. Od oceny m.in. pedagoga, doradcy zawodowego czy pracownika socjalnego zależeć będzie, czy otrzyma ona niespełna 700 zł, czy blisko 3,5 tys. zł miesięcznie.
Sumy, które można uzyskać, są bowiem bardzo zróżnicowane. Kwota świadczenia wynosi od 40 proc. renty socjalnej (po ustaleniu potrzeby wsparcia między 70 a 74 punktów) aż do 220 proc. renty socjalnej (odpowiednio od 95 do 100 punktów).
Od stycznia 2024 r. nowe świadczenie ma być dostępne dla wymagających największego wsparcia innych osób (ocenionego na poziomie od 87 do 100 punktów). W kolejnych latach o środki będą mogły ubiegać się osoby, które pomocy innych potrzebują nieco mniej.
Nie dotyczy to jednak niepełnosprawnych, których opiekunom co najmniej 1 stycznia 2024 r. lub później będzie przysługiwało dotychczasowe świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna lub świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach. Jeśli otrzymają świadczenie wspierające, ich bliscy nie będą jednak mogli otrzymywać dotychczasowych świadczeń.
Co korzystniejsze
Eksperci przestrzegają przed zbyt pochopną rezygnacją ze świadczenia pielęgnacyjnego na rzecz nowego świadczenia wspierającego.
- Nie wiemy, jak będzie oceniana potrzeba wsparcia, od której zależy wysokość świadczenia. Może się okazać, że zamiast świadczenia pielęgnacyjnego zbliżonego do pensji minimalnej na konto rodziny wpłynie 700 zł - mówi dr Bartłomiej Mazurkiewicz, radca prawny.
Dlatego po uzyskaniu decyzji o poziomie wsparcia i liczbie punktów lepiej zastanowić się, co będzie bardziej opłacalne dla rodziny. Można wówczas nie składać wniosku o nowe świadczenie.
- Jeśli osoba z niepełnosprawnościami zdecyduje się wystąpić o nowe świadczenie, na jej bliskich wciąż będzie ciążył obowiązek opieki. Nie otrzymają oni jednak z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. A opieka wciąż będzie uniemożliwiać lub znacznie ograniczać ich możliwości zarobkowe. Upodmiotawia się osoby z niepełnosprawnościami kosztem ich opiekunów, najczęściej matek - podkreśla Alicja Loranc z Fundacji Po Mojemu w Krakowie. Ekspertka przestrzega też, że najwyższe świadczenie otrzymają jedynie ludzie z najcięższymi niepełnosprawnościami sprzężonymi.
- Osoba z niepełnosprawnością intelektualną, całkowicie zależna od drugiej osoby, z trudnościami w zachowaniu i regulowaniu emocji nie ma szans na najwyższy poziom wsparcia - podkreśla Alicja Loranc.
Wniosek online
Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego złoży się wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem jednego z trzech kanałów: platformy PUE ZUS, portalu informacyjno-usługowego Emp@tia na stronie empatia.mpips.gov.pl lub przez bankowość elektroniczną. Wniosek rozpatrzy Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Postępowanie przebiegnie w formie elektronicznej. Wszystkie informacje o wniosku i jego obsłudze osoba ubiegająca się znajdzie na PUE ZUS.
Jeśli świadczenie nie będzie przysługiwać, to ZUS wyda decyzję odmowną, a zainteresowany otrzyma ją elektronicznie na PUE ZUS. Od takiej decyzji posłuży mu odwołanie do prezesa Zakładu, a następnie skarga do sądu administracyjnego.
Podstawa prawna: ustawa z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym, DzU z 26 lipca 2023 r., poz. 1429
Składki
Opiekun z ubezpieczeniem w ZUS
Od 1 stycznia 2024 r. osoba, która nie będzie podejmowała zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na pomoc osobie pobierającej świadczenie wspierające, może złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o objęcie siebie z tego tytułu ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi oraz zdrowotnym. W tym celu powinna złożyć wniosek USW-1. Jest on dostępny wyłącznie w postaci cyfrowej na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
Warunki, jakie musi spełnić osoba do objęcia ubezpieczeniami:
- nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę zajęcia się osobą pobierającą świadczenie wspierające,
- wspólnie mieszka i gospodaruje z osobą pobierającą takie świadczenie,
- nie jest objęta obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z innego tytułu oraz nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty (są to okoliczności wyłączające możliwość zgłoszenia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych),
- nie jest zgłoszona do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu (jest to okoliczność wyłączająca możliwość zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego).
Składki będą naliczane i opłacane przez ZUS od kwoty odpowiadającej wysokości pobieranego świadczenia wspierającego. Pokryte zostaną z budżetu państwa".

***

Marzena Okła-Drewnowicz dla Gazety Wyborczej: Będzie bon na opiekę

E-informator portalu www.niepelnosprawni.pl 12.01.2024
Autor: oprac. MR
Źródło: wyborcza.biz

Czytamy:
"- Fundamentem polityki senioralnej będzie właśnie budowanie wsparcia w miejscu zamieszkania seniora - mówiła w rozmowie z dziennikarką Gazety Wyborczej Ministra ds. Polityki Senioralnej. Rozmowa dotyczyła m.in. stworzenia bonu opiekuńczego dla rodzin, które sprawują opiekę nad osobą starszą.
- Nasza inicjatywa będzie dużym wsparciem dla rodzin. Żeby ludzie mogli dalej pracować i mieć świadomość, że jeśli odprowadzają podatki, składki na swoje przyszłe emerytury, to państwo solidarnie pomaga im w organizacji opieki nad bliskimi. Mamy już właściwie gotowy projekt - podkreśliła Ministra ds. Polityki Senioralnej.
Dofinansowanie usług
Bon senioralny, jak tłumaczyła Marzena Okła-Drewnowicz, ma być dofinansowaniem z budżetu usług świadczonych w miejscu zamieszkania seniora, tych realizowanych przez samorządy. Na razie oceniamy, że wartość bonu to 2 tys. zł.
- Bon będzie dofinansowaniem, a nie 100-procentowe finansowanie zadań własnych gminy. Ponadto bon, czyli pieniądze, będą przeznaczane tylko na usługi opiekuńcze, więc eliminujemy ryzyko, że ktoś może je wykorzystywać inaczej. Na początku opieką czy też bonem trzeba objąć tych najbardziej potrzebujących, a więc najstarszych, bo w ich przypadku jest największe ryzyko bycia niesamodzielnymi, czyli osoby 75+, nawet 80+, choć ja jestem zwolenniczką objęcia pomocą osób od niższego wieku, ale zobaczymy. W kolejnych latach będziemy schodzić z pomocą nawet do osób poniżej 65. roku życia - mówiła w rozmowie dla Gazety Wyborczej.
Ministra zapowiedziała też, że podda analizie sytuację w placówkach opieki długoterminowej: zakładach opiekuńczo-leczniczych (ZOL), czy domy pomocy społecznej (DPS)".

***

Ważny jest termin, w którym powstało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 17 stycznia 2024r.

Czytamy:
"Przy ustalaniu, czy opiekun ma mieć przyznane świadczenie pielęgnacyjne na starych zasadach, istotne jest to, czy prawo do niego powstało do 31 grudnia 2023 r. i zgodnie z regułami obowiązującymi do tego dnia - donosi Dziennik Gazeta Prawna.
Tak wynika z wyjaśnienia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie stosowania przepisów ustawy z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. poz. 1429 ze zm.). Na ich mocy doszło do zmiany w regulacjach dotyczących pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, ale z jednoczesnym zachowaniem praw nabytych opiekunów. Dzięki temu mogą oni uzyskiwać to świadczenie bez uwzględniania nowych przepisów, co gwarantuje im art. 63 ustawy. Obejmuje on osoby, którym przed dniem wejścia w życie ustawy z 7 lipca 2023 r. (nastąpiło to 1 stycznia br.) lub po tym dniu, na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2023 r., zostało przyznane przynajmniej do 31 grudnia 2023 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 17 stycznia 2024 r.
autor: Michalina Topolewska, oprac.: GR

***

Czy zmieniły się zasady ubezpieczeń dla osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 12 stycznia 2024 r.

Czytamy:
"Pobieram świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad moim niepełnosprawnym synem. Czy po zmianach nadal będę ubezpieczona w ZUS? - pyta czytelnik Dziennika Gazety Prawnej.
Tak - odpowiada ekspertka współpracująca z DGP. Znowelizowane przepisy o świadczeniach rodzinnych nie wpłynęły na możliwość podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez opiekunów pobierających świadczenie pielęgnacyjne. Trzeba jednak zwrócić uwagę na spore zmiany polegające przede wszystkim na tym, że zniesiono zakaz podejmowania pracy zarobkowej podczas pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, przy czym dotyczy to świadczeń nowo przyznanych, a nie tych już pobieranych.
Zgodnie z nowymi zasadami nowo przyznane świadczenie pielęgnacyjne przysługuje m.in. rodzicom, jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia. Następnie niepełnosprawny dorosły powinien ubiegać się o świadczenie wspierające, a opiekun nie ma wówczas prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.
Jednak na mocy przepisów przejściowych pozostawiono możliwość pobierania świadczenia pielęgnacyjnego osobom, które uzyskały je przed 2024 r. - jak w opisywanym przypadku. Trzeba na marginesie zaznaczyć, że zlikwidowano także jedno ze świadczeń - specjalny zasiłek opiekuńczy".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 11 stycznia 2024 r.
autor: Anna Kwiatkowska, oprac.: GR

***

ZUS: Jak co roku wzrośnie próg uprawniający do świadczenia uzupełniającego

E-informator portalu www.niepelnosprawni.pl 17.01.2024
Autor: PAP

Czytamy:
"W związku z waloryzacją rent i emerytur od 1 marca wzrośnie próg uprawniający do świadczenia 500 plus dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji - przekazał PAP rzecznik ZUS Paweł Żebrowski. Maksymalna kwota świadczenia pozostanie bez zmian - 500 zł netto.
Od września 2019 r. ZUS przyznaje i wypłaca świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, zwane 500 plus dla niesamodzielnych.
Rzecznik ZUS Paweł Żebrowski podkreślił, że prawo do niego zależy m.in. od łącznej wysokości przysługujących świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych.
"Łączna kwota brutto emerytury, renty albo innych świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych lub świadczeń z zagranicznej instytucji właściwej do spraw emerytalno-rentowych nie może przekroczyć 2157,80 zł. Od 1 marca, po waloryzacji, kwota ta zostanie podniesiona" - dodał rzecznik.
Rzeczywisty wskaźnik waloryzacji emerytur i rent, od którego zależy wzrost progu uprawniającego do 500 plus dla osób niesamodzielnych, poznamy na początku lutego po podaniu przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego realnych wartości inflacji, a także wzrostu wynagrodzeń w poprzednim roku.
Rzecznik ZUS przypomniał, że świadczenie w pełnej kwocie, czyli 500 zł na rękę, mogą otrzymać osoby, które nie mają świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych lub suma tych świadczeń nie przekracza 1657,80 zł brutto.
"Jeśli suma tych świadczeń wynosi więcej niż 1657,80 zł, a nie przekracza 2157,80 zł brutto, to wysokość świadczenia uzupełniającego będzie pomniejszana zgodnie z zasadą złotówka za złotówkę. Będzie to różnica między kwotą 2157,80 zł, a łączną kwotą przysługujących świadczeń. Jeżeli, na przykład, suma pobieranych świadczeń w styczniu wynosi 1800 zł brutto, to świadczenie uzupełniające jest przyznawane w kwocie 357,80 zł" - wyjaśnił Żebrowski".

***

Trybunał zajmie się przymusowym umieszczaniem w DPS

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 12 stycznia 2024 r.

Czytamy:
"Sędziowie zbadają, czy kierowanie do domu pomocy społecznej osoby bez jej zgody stanowi naruszenie gwarantowanej przez konstytucję wolności osobistej człowieka - donosi Dziennik Gazeta Prawna.
Do Trybunału Konstytucyjnego trafiła skarga (sygn. akt SK 110/23) dotycząca przepisów, na podstawie których dochodzi do umieszczenia osoby w DPS bez jej zgody, na mocy orzeczenia sądu opiekuńczego. Zdaniem jej autora przewidziana w nich procedura postępowania nie określa wyczerpująco, w jaki sposób ma on badać, czy zaistniały przesłanki uzasadniające przymusowe skierowanie do takiej placówki.
Co do zasady osoba, która potrzebuje całodobowej opieki, jest umieszczana w DPS w trybie określonym przepisami ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1238 ze zm.). Wymaga to złożenia wniosku - przez nią samą lub jej rodzinę. Jednak czasem decyzja w tej sprawie zapada bez zgody tej osoby i podejmuje ją sąd. Odbywa się to na podstawie ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2123 ze zm.). I to właśnie jej art. 38 i 39 zostały zaskarżone do TK. Są one stosowane w sytuacji, gdy osoba na skutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, potrzebuje stałej opieki lub pielęgnacji, ale nie leczenia szpitalnego. Jeśli nie wyraża ona zgody na pobyt w DPS, a jednocześnie zagraża życiu swojemu lub innych osób, to wtedy orzeczenie w tej sprawie wydaje sąd.
Autor skargi uważa, że wspomniane art. 38 i 39 ustawy naruszają szereg przepisów konstytucji, m.in. tych gwarantujących prawo do wolności osobistej i jej ochrony oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Podkreśla, że wolność człowieka jest jednym z fundamentów porządku konstytucyjnego i wartością nadrzędną, która podlega wzmożonej ochronie prawnej. Przejawia się ona w tym, że przesłanki pozbawienia i ograniczenia wolności wymagają dokładnej regulacji ustawowej, natomiast ustawa o ochronie zdrowia psychicznego nie spełnia tego warunku. Skarżący stoi na stanowisku, że jej przepisy nie określają w szczegółowy sposób, jak sąd ma badać to, czy zaistniała podstawa do umieszczenia osoby w DPS bez jej zgody. Mówią one bowiem jedynie o tym, że sąd przed wydaniem orzeczenia jest zobligowany do uzyskania opinii jednego lub kilku lekarzy psychiatrów. W związku z tym sądy mogą kierować się dużą dowolnością w zakresie oceny stanu zdrowia i tego, czy dana osoba wymaga umieszczenia w DPS. Obowiązujące przepisy powodują więc, że zostają pozbawione wolności osoby, które nie zagrażają swojemu życiu oraz życiu osób trzecich, oraz te, które są w stanie samodzielnie egzystować w codziennym życiu i zaspokajać podstawowe potrzeby życiowe. W efekcie doprowadza to do instrumentalizacji tych osób, co narusza ich przyrodzoną i niezbywalną godność.
Skarżący argumentuje też, że prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego jest gwarantowane przez ustawodawstwo europejskie, w tym Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Powołuje się przy tym na wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który w wyroku z 16 października 2012 r. (sprawa Kędzior przeciwko Polsce, skarga nr 45026/27) uznał, że przymusowy pobyt w DPS narusza przepisy wspomnianej konwencji. Dlatego skarżący wnosi o usunięcie art. 38 i 39 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego albo ich uszczegółowienie w taki sposób, aby zawierały procedury, które pozwolą sądom dokładniej zbadać stan zdrowia i egzystowania danej osoby, co będzie zapobiegać pomyłkom i kierowaniu do DPS osób, które nie spełniają ku temu przesłanek".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 11 stycznia 2024 r.
autor: Michalina Topolewska, oprac.: GR

***

Rzecznik krytycznie o dualizmie usług asystenta

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 9 stycznia 2024 r.

Czytamy:
"Osoby niepełnosprawne będą miały zapewniane wsparcie asystenta na podstawie ustawy albo programów prowadzonych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jednak nie będą w nich obowiązywać takie same zasady korzystania z jego usług - czytamy w Dzienniku Gazecie Prawnej.
Na ten problem zwraca uwagę prof. Marcin Wiącek, rzecznik praw obywatelskich, w opinii dotyczącej prezydenckiego projektu ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami. Zgodnie z jej przepisami pomoc asystenta będzie przyznawana osobom dorosłym, posiadającym decyzję ustalającą potrzebę wsparcia na poziomie co najmniej 70 pkt w liczącej 100 pkt skali. Natomiast jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, inne osoby, w tym z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz dzieci, mają być obejmowane usługami asystenta w ramach programów MRPiPS, które są skierowane do samorządów i organizacji pozarządowych.
W praktyce będzie to oznaczać, że w momencie wejścia w życie prezydenckiej ustawy będzie istniał dualizm asystencji dla osób niepełnosprawnych, bo będzie ona realizowana systemowo oraz na podstawie programów. Rzecznik podkreśla, że ta pierwsza forma będzie korzystniejsza, bo zapewnianie usług asystenta w oparciu o trwający rok program, skutkuje brakiem ciągłości wsparcia, a przystąpienie do niego nie jest obowiązkowe dla samorządów (w przeciwieństwie do asystencji przewidzianej w projekcie ustawy). Rozwiązanie systemowe jest też korzystniejsze dla samych asystentów, bo co do zasady mają oni być zatrudniani na umowę o pracę, z którą wiążą się określone uprawnienia pracownicze, podczas gdy w programach dominuje świadczenie usług na mocy umowy zlecenia. Dlatego RPO postuluje, aby rozszerzyć krąg osób, które będą miały dostęp do asystencji ustawowej.
Rzecznik ma też zastrzeżenia do przewidzianej w projekcie ustawy liczby godzin usług, jaka będzie przysługiwać osobom niepełnosprawnym. Będzie ona wynosić od 40 do 160 godzin miesięcznie, co jego zdaniem jest liczbą niewystarczającą, zwłaszcza w przypadku osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Wątpliwości rzecznika budzi też sposób, w jaki będzie ustalana liczba godzin asystencji. Przy jej określaniu mają bowiem być uwzględniane m.in. możliwości organizacyjne powiatu, wysokość środków z budżetu państwa przekazanych mu na realizację usług przez asystentów oraz liczba mieszkańców potrzebujących ich pomocy. Takie kryteria mogą powodować, że asystencja nie będzie świadczona w wymiarze adekwatnym do faktycznego zapotrzebowania na nią".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 8 stycznia 2024 r.
autor: Michalina Topolewska, oprac.: GR

***

ZUS opłaci składki za opiekuna osoby ze świadczeniem wspierającym

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 4 stycznia 2024

Czytamy:
"Osoba, która nie pracuje ze względu na sprawowanie opieki nad osobą niepełnosprawną, otrzymującą świadczenie wspierające, może zgłosić się do ZUS, który obejmie ją ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym - donosi Dziennik Gazeta Prawna.
Taką możliwość przewiduje obowiązująca od 1 stycznia 2024 r. ustawa z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. poz. 1429). Jej przepisami została wprowadzona nowa forma pomocy skierowana do dorosłych osób niepełnosprawnych. Świadczenie wspierające nie może być jednak przyznane, jeśli opiekun takiej osoby pobiera świadczenie pielęgnacyjne. Dlatego musi z niego zrezygnować, przy czym nie zawsze musi to oznaczać, że przestanie on sprawować opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Jeśli więc opiekun dalej będzie się nim zajmował, to ustawa z 7 lipca 2023 r. przewiduje, że za taką osobę ZUS będzie opłacał składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe oraz zdrowotne. Co istotne, będzie to dotyczyć również sytuacji, gdy opiekun nie otrzymywał do tej pory świadczenia pielęgnacyjnego, bo nie były spełnione przesłanki do jego przyznania, a jego podopieczny uzyska teraz świadczenie wspierające.
Aby doszło do opłacania składek, muszą być spełnione warunki określone w art. 6 ustawy. Zgodnie z nimi osoba sprawująca opiekę nie może podejmować zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę udzielania pomocy osobie pobierającej świadczenie wspierające, a także musi wspólnie z nią mieszkać i gospodarować. Dodatkowo, jak wyjaśnia ZUS, zgłoszenie do ubezpieczeń przysługuje tylko jednej osobie sprawującej opiekę nad osobą, która ma przyznane świadczenie wspierające. W przypadku gdy opiekun zajmuje się więcej niż jedną osobą pobierającą to świadczenie, prawo do ubezpieczeń należy się jej tylko w odniesieniu do opieki nad jedną osobą.
ZUS podkreśla, że aby opiekun został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, musi złożyć wniosek USW-1. Jest on dostępny wyłącznie w formie elektronicznej i jest wysyłany za pośrednictwem PUE ZUS".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 4 stycznia 2024 r.
autor: Michalina Topolewska, oprac.: GR

***

Świadczenie pielęgnacyjne tylko za opiekę nad dzieckiem

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 3 stycznia 2024 r.

Czytamy:
"Opiekun może teraz łączyć otrzymywanie pomocy finansowej z pracą. Będzie miał jednak wypłacane świadczenie do momentu ukończenia przez niepełnosprawne dziecko 18 lat - donosi Dziennik Gazeta Prawna.
Jedną z najważniejszych zmian wprowadzonych od 1 stycznia 2024 r. jest umożliwienie osobom otrzymującym świadczenie pielęgnacyjne łączenia go z pracą zarobkową.
Do tej pory było bowiem tak, że opiekun musiał zrezygnować z zatrudnienia, jeśli chciał mieć przyznane wsparcie. Rodziny od dawna domagały się usunięcia zakazu łączenia świadczenia z pracą, argumentując, że podejmowanie aktywności zawodowej poprawiłoby ich sytuację finansową. Teraz mogą więc dorobić do świadczenia i nie ma znaczenia to, jaką pracę i gdzie będą wykonywać ani jakie dochody będą z niej osiągać.
Kolejna ważna zmiana w przepisach ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 390 ze zm.) zakłada, że świadczenie pielęgnacyjne będzie wypłacane do momentu ukończenia przez osobę niepełnosprawną 18 lat. W praktyce oznacza to, że ta forma wsparcia będzie dostępna głównie dla rodziców mających niepełnosprawne dziecko i że będą oni tracić do niej uprawnienie, gdy potomek osiągnie pełnoletność. Stanie się tak, nawet jeśli ze względu na jego stan zdrowia będą dalej się nim opiekować.
Nowe przepisy przewidują również, że gdy rodzic zajmuje się więcej niż jednym niepełnosprawnym dzieckiem, to wysokość świadczenia pielęgnacyjnego jest zwiększana o 100 proc. na każde z nich. Wcześniej było tak, że niezależnie od liczby dzieci z dysfunkcją zdrowotną opiekun mógł liczyć na taką samą kwotę wsparcia.
Rozszerzony został też krąg osób wymienionych w art. 17 ust. 1 ustawy, które mogą się ubiegać o świadczenie pielęgnacyjne. Dołączyli do nich: rodzice zastępczy zawodowi i niezawodowi, osoby prowadzące rodzinne domy dziecka oraz dyrektorzy placówek instytucjonalnej pieczy zastępczej. Ponadto zmodyfikowane przepisy pozwalają otrzymywać świadczenie osobom, które są na rencie i emeryturze, zaś w przypadku śmierci podopiecznego opiekun nie będzie od razu go tracił, a pieniądze będą mu wypłacane jeszcze przez miesiąc przypadający po miesiącu, w którym doszło do zgonu.
Co istotne, wspomniane zmiany nie mają automatycznego przełożenia na osoby, które mają lub będą miały ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego za okres do 31 grudnia 2023 r. na mocy brzmienia przepisów ustawy obowiązujących do końca ub.r. Wynika to z regulacji przejściowych zawartych w art. 63 ustawy z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. poz. 1429), które gwarantują im zachowanie praw nabytych - również wtedy, gdy wygaśnie orzeczenie o niepełnosprawności i osoba wymagająca opieki uzyska nowy dokument, co wiąże się z wydaniem nowej decyzji w sprawie świadczenia. Opiekunowie mogą więc dalej pobierać świadczenie pielęgnacyjne na starych zasadach albo podjąć decyzję o przejściu na świadczenie na nowych zasadach, co wymaga rezygnacji z tego obecnego.
Inaczej to natomiast wygląda w przypadku osób, które są już uprawnione do pomocy finansowej. One stoją przed trudną decyzją, bo przejście na nowe świadczenie pielęgnacyjne, poza oczywistymi korzyściami wynikającymi z możliwości dorobienia do niego, będzie miało poważne konsekwencje polegające na jego utracie, gdy dziecko skończy 18 lat. Wprawdzie wtedy niepełnosprawny potomek będzie mógł zawnioskować o świadczenie wspierające, ale z uwagi na obowiązujące przy jego przyznawaniu przepisy może w ogóle go nie otrzymać lub jego kwota będzie niższa od świadczenia pielęgnacyjnego".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 3 stycznia 2024 r.
autor: Michalina Topolewska, oprac.: GR

***

Skorzystaj z programów PFRON "Mieszkanie dla absolwenta" i "Dostępne mieszkanie"

E-informator portalu www.niepelnosprawni.pl 11.01.2024
Autor: inf.pras.

Czytamy:
"Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych realizuje programy mieszkaniowe z pakietu "Samodzielność - Aktywność - Mobilność!" (S-A-M). Są to programy "Mieszkanie dla absolwenta" oraz "Dostępne mieszkanie".
Te inicjatywy służą rozwiązaniu jednego z najbardziej istotnych problemów, czyli braku mieszkania, w szczególności spełniającego indywidualne kryterium dostępności.
Poczucie komfortu, chęć stworzenia własnego miejsca, w którym czujemy się wygodnie i bezpiecznie, są ważne dla każdego, a zwłaszcza dla osób ze szczególnymi potrzebami. Celem obu programów jest wzrost niezależnego życia oraz ułatwienie aktywności zawodowej i społecznej osób z niepełnosprawnością.
Mieszkanie dla absolwenta
Jeden z modułów programu S-A-M skierowany jest do osób młodych, które rozpoczynają samodzielne życie, również zawodowe - jest to "Mieszkanie dla absolwenta". Program przeznaczony jest dla osób z niepełnosprawnością, które kończą edukację oraz chcą samodzielnie i niezależnie rozpocząć aktywność zawodową, a na przeszkodzie stoi im brak własnego mieszkania w miejscowości, gdzie rozpoczęli pracę lub zamierzają ją podjąć.
Możesz skorzystać z programu, jeśli masz orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub jesteś osobą z niepełnosprawnością narządu słuchu i masz orzeczenie o co najmniej umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Istotnym warunkiem jest posiadanie statusu absolwenta szkoły podstawowej, ponadpodstawowej lub szkoły wyższej w okresie 36 miesięcy poprzedzających termin złożenia wniosku w programie.
Z programu mogą też skorzystać osoby, które opuszczają rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka lub placówki opiekuńczo-wychowawcze.
Jeśli złożysz oświadczenie, że nie jesteś właścicielem mieszkania ani nie przysługuje Ci spółdzielcze prawo do lokalu w miejscowości, w której pracujesz lub poszukujesz pracy, możesz uzyskać dofinansowanie do wynajmu mieszkania, które spełnia twoje indywidualne kryterium dostępności. Dofinansowanie do wynajmu takiego mieszkania lub domu jednorodzinnego jest udzielane na okres poszukiwania pracy i rozpoczęcia zatrudnienia. Obecnie może to być nawet 60 miesięcy.
Dostępne mieszkanie
"Dostępne mieszkanie" to program skierowany do osób z niepełnosprawnością, które w swoim mieszkaniu mają bariery ograniczające codzienne funkcjonowanie.
Dzięki wsparciu PFRON mogą zamienić mieszkanie na inne, pozbawione barier architektonicznych. Program pozwala na otrzymanie dopłaty do zmiany mieszkania na takie, które znajduje się na parterze lub w blokach z windą do poziomu zero przed budynkiem.
"Dostępne mieszkanie" ma wspomóc niezależność osób z niepełnosprawnością, a także ułatwić im aktywność zawodową i społeczną poprzez zapewnienie mieszkania dostępnego. Mieszkanie wolne od wszelkich barier architektonicznych może być bowiem podstawą samodzielnego realizowania planów zawodowych i społecznych, zwłaszcza dla osób z niepełnosprawnością narządu ruchu.
Jeśli poruszasz się na wózku inwalidzkim i masz mieszkanie lub dom, z którego nie możesz samodzielnie wyjść na zewnątrz na poziom zero przed budynkiem, możesz uzyskać dopłatę do zakupu mieszkania lub domu w lokalizacji, która umożliwi samodzielne opuszczenie go. Jeśli wniosek dotyczy osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej, wniosek składa jej opiekun prawny.
Istotnym warunkiem jest dysponowanie tytułem prawnym do lokalu na mocy prawa własności lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.
Co istotne, wysokość dofinansowania do mieszkania wolnego od barier jest zależna od lokalizacji, w której nabywane jest mieszkanie i stanowi różnicę między ceną mieszkania nabywanego i sprzedawanego.
Niezwykle korzystną zmianą wprowadzoną w programie jest odstąpienie od dotychczasowego ograniczenia wsparcia dla osób powyżej 65 roku życia. To oznacza, że seniorzy poruszający się na wózkach inwalidzkich również mogą starać się o pomoc w programie "Dostępne mieszkanie".
Jak złożyć wniosek?
Wniosek o dofinansowanie złóż przez internet w Systemie Obsługi Wsparcia (SOW) na stronie https://sow.pfron.org.pl.
Możesz to zrobić samodzielnie lub z pomocą pracowników powiatu, pod warunkiem że złożysz wniosek na swoim sprzęcie elektronicznym, który zapewnia transmisję danych.
Program realizuje samorząd powiatu, w którym mieszkasz.
Nabór wniosków do programu "Mieszkanie dla absolwenta" prowadzony jest w trybie ciągłym, do wyczerpania budżetu programu. Wniosek do programu "Dostępne mieszkanie" również możesz złożyć w każdym czasie, ale nie później niż do 31.12.2024 r. lub do wyczerpania budżetu programu.
Szczegółowe informacje na temat programów uzyskasz w Oddziałach PFRON oraz na stronie internetowej:
"Mieszkanie dla absolwenta"
"Dostępne mieszkanie"
Samodzielność ściśle wiąże się z aktywnością w różnych obszarach życia. Aktywizacja zawodowa, rozwój integracji społecznej, a nawet rehabilitacja możliwe są w pełni tylko wtedy, gdy osoby z niepełnosprawnością czują się komfortowo i mogą się samorealizować. Właśnie po to wdrażane są kolejne instrumenty pakietu
"Samodzielność - Aktywność - Mobilność", które w sposób znaczny podnoszą jakość życia osób ze szczególnymi potrzebami".

***

Nie będzie waloryzacji dofinansowań do wynagrodzeń niepełnosprawnych

Grzegorz Rodziewicz, oprac.: GR
DGP/Baza Wiedzy 25 stycznia 2024r.

Ważne dla pracodawców osób niepełnosprawnych:
"Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie prowadzi obecnie prac legislacyjnych, które przewidywałyby podniesienie kwot dopłat do pensji niepełnosprawnych pracowników - donosi Dziennik Gazeta Prawna.
Tak wynika z odpowiedzi na interpelacje nr 778 i 492 posłów: Marii Magdaleny Janyskiej i Piotra Głowskiego, udzielonej przez Łukasza Krasonia, wiceministra rodziny, pracy i polityki społecznej oraz pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych. Parlamentarzyści pytali w nich, czy resort rodziny planuje podjęcie kroków mających na celu waloryzację subsydiów płacowych z uwagi na wzrost najniższego wynagrodzenia za pracę, które od stycznia br. wynosi 4242 zł, a od lipca wzrośnie do 4300 zł. Będzie więc wyższe łącznie o 700 zł w porównaniu z ubiegłym rokiem. Natomiast dopłata do pensji osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności wynosi 2400 zł, z umiarkowanym 1350 zł, a z lekkim 500 zł.
Jednak, jak informuje Łukasz Krasoń, waloryzacja dopłat nie jest planowana. Przypomina przy tym, że celem pomocy w formie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia, określonym przez Unię Europejską, nie ma być pełna refundacja kosztów płacy, ale zachęcanie do zatrudniania osób niepełnosprawnych, poprzez częściowy zwrot kosztów, jakie się z tym wiążą. Z tego względu podniesienie wysokości minimalnej pensji nie musi pociągać za sobą automatycznie zwiększenia subsydiów płacowych przysługujących na niepełnosprawnych pracowników. Jednocześnie wiceminister Krasoń zapewnia, że napływające ze środowisk osób niepełnosprawnych oraz od pracodawców postulaty dotyczące różnych aspektów aktywizacji zawodowej są analizowane i w miarę możliwości będą brane pod uwagę przy projektowaniu zmian w systemie wsparcia".
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 25 stycznia 2024 r.
autor: Michalina Topolewska, oprac.: GR